برآورد فراسنجه‌های ژنتیکی و پدیدگانی نسبت چربی به پروتئین شیر گاوهای هلشتاین با استفاده از مدل تابعیت تصادفی

هدف از پژوهش کنونی برآورد مؤلفه‌های (کو) واریانس، وراثت‌پذیری، همبستگی‌های ژنتیکی و پدیدگانی (فنوتیپی) بین روز آزمون‌های مختلف صفت نسبت چربی به پروتئین شیر گاوهای هلشتاین در ایران با یک مدل تابعیت تصادفی بود. داده‌های این تحقیق شامل 1302984 رکورد روز آزمون 149440 گاو هلشتاین شکم اول از 307 گله بودند که طی سال­های 1374 تا 1395 خورشیدی زایش داشتند. در مدل تابعیت تصادفی گروه همزمان گله-ماه‌ رکورد‌گیری، سن در زمان زایش و منحنی شیردهی کل دام‌ها به‌عنوان اثر ثابت در نظر گرفته شدند. اثر تصادفی ژنتیک افزایشی و محیطی دائم با چندجمله‌ای متعامد لژاندر با رتبۀ چهارم برازش داده شدند. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد، این صفت تنوع ژنتیکی مطلوبی دارد؛ اما به دلیل پراکنش محیطی زیاد، وراثت­پذیری آن در گامه­های مختلف شیردهی پایین و بین 06/0 تا 08/0 متغیر بود. همبستگی­های ژنتیکی نسبت چربی به پروتئین در مرحله‌های مختلف شیردهی در محدودۀ 99/0- 24/0 برآورد شد. ارتباط ژنتیکی گامۀ اول با دوم زیاد (84/0) بود اما با مرحله‌های دیگر کاهش چشمگیری نشان داد و در محدودۀ 24/0 تا 52/0 قرار گرفت؛ این در حالی است که همبستگی ژنتیکی بین دیگر گامه‌های شیردهی با افزایش فاصله کاهش تدریجی نشان دادند. همبستگی­های پدیدگانی بین گامه­های مختلف شیردهی کمتر از همبستگی­های ژنتیکی برآورد شد و در دامنۀ 25/0-02/0 مشاهده شد. به دلیل تنوع ژنتیکی این صفت، پیشرفت ژنتیکی امکان‌پذیر اما با توجه به وراثت­پذیری پایین نیاز به شمار دختران بیشتری از هر گاو نر برای دستیابی به صحت مناسب پیش‌بینی ارزش­های اصلاحی است.